Δραπετσώνα. Η Μάχη της Παράγκας

Ψάχνοντας πληροφορίες για τη μάχη της παράγκας στη Δραπετσώνα με αφορμή το ομώνυμο τραγούδι του Θοδωράκη, έπεσε στα χέρια μας ένα ημερολόγιο αφιερωμένα στα 50 χρόνια του Δήμου το οποίο εκδόθηκε από τον Πολιτιστικό σύλλογο Θυμοίτης και γράφτηκε από τον Αντώνη Μήλτσο. Αντιγράφουμε και εμείς από το ημερολόγιο.
Μετά τη Κατοχή και τον Εμφύλιο έγινε προσπάθεια να θεωρηθεί η προσφυγική αποκατάσταση θέμα λήξαν. Δηλαδή σαν ένα ζήτημα που αφομοιώθηκε στα μεγάλα τότε κοινωνικά προβλήματα.

Αλλά τόσο οι στεγαστικές ανάγκες των προσφύγων, όσο και η σύνδεση με το γενικότερο πρόβλημα της αποκατάστασης όλων των παραπηγματούχων και αστέγων από τους βομβαρδισμούς και τις πολεμικές επιχειρήσεις, τους έδωσαν νέα δυναμική. Αφού είχε ηττηθεί το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα, γεννήθηκαν νέοι αγωνιστές της προσφυγικής υπόθεσης και έκαναν πάλι το θέμα εκρηκτικό

Μετά από μια δεκαετία ζύμωσης, η ηγεσία του στεγαστικού κινήματος στη Δραπετσώνα, παράπαιε από ανταγωνισμό και έλλειψη προσανατολισμού.

Τότε η κυβέρνηση Καραμανλή (Φεβρουάριος του 1960) εξάγγειλε τη διάθεση εντός διετίας 260 εκατομμύρια δραχμών για την πραγματοποίηση ρηξικέλευθου προγράμματος στεγαστική αποκατάστασης προσφύγων και γηγενών.

Επρόκειτο για την κατασκευή 3500 διαμερισμάτων, σε Αθήνα (1100), Πειραιά (1200) και Θεσσαλονίκη (1200) υπό δύο όμως παραμέτρους. Η πρώτη αφορούσε τη διανομή και περιλάμβανε κοινωνικοοικονομικά κριτήρια υπαγόμενα στη διακριτική ευχέρεια των υπηρεσιών του υπουργείου Προνοίας και η δεύτερη καθόριζε σαν διαδικασία και μορφή κατασκευής, την εργολαβία και το σύστημα των τετραώροφων- οκταώροφων πολυκατοικιών.

Η αντίθεση της Δραπετσώνας σε αυτές τις προϋποθέσεις ήταν κάθετη. Έτσι ο Δήμος επιδίωξε το σχηματισμό Συντονιστικής Επιτροπής, ενώ ο Σύλλογος Προσφύγων Δραπετσώνας (Κοντόπουλος) πρότεινε αντιδράσεις παράλληλες, αλλά χωριστές.

Όμως εν όψει των ανεπιθύμητων λύσεων, το στεγαστικό κίνημα ξεπέρασε τις παραδοσιακές ηγεσίες του και δυναμικότατα έκανε σαφές, πως το αίτημα της «επί τόπου αυτοστέγασης για όλους» ήταν αδιαπραγμάτευτο, βάζοντας φρένο σε ακροβατισμούς και παλινωδίες.

Το ξεκίνημα έγινε από τους 300 επαγγελματίες και βιοτέχνες της Περιοχής.

«Παρά του Συλλόγου Προσφύγων Δραπετσώνας μας απεστάλη το κάτωθι έγγραφο.

Οι κάτοικοι του Συνοικισμού τελούν εν αναστατώσει συνέπεια της αποφάσεως περί εκκενώσεως των κατεχόμενων υπ’αυτών Χώρων προς τον σκοπόν της ανεγέρσεως πολυκατοικιών

Υποδεικνύουν ότι ο καλλίτερος τρόπος είναι η δια του συστήματος αυτοστεγάσεως ανέγερσις κατοικιών

Εις σύσκεψιν εις τα γραφεία του Συλλόγου μας οι επαγγελματίαι απεφάσισαν το κλείσιμο των καταστημάτων την προσεχή Πέμπτη.

Η εκλεγείσα 25μελής επιτροπή εις ην μετέχουν επαγγαιλματίαι, βιοτέχναι και επιστήμονες προέβη εις εντόνους παραστάσεις… απεφάσισε δε την σύγκλιση γενικής συνγκέντρωσεως των κατοίκων του συνοικισμού εις περίπτωση μη αποδοχής των αιτημάτων των». (Προσφυγικός Κόσμος 12/6/60).

Η απεργία τους, το κλείσιμο, ήταν όχι μόνο καθολικό, αλλά είχε την άμεση και ενεργό συμπαράσταση των κατοίκων. Οι διάφορες κατηγορίες των παραγκοβίωτων (ρίζες παραφυάδες, βομβόπλητοι, γηγενείς, επαγγελματίες, κλπ) συσπειρώθηκαν κάτω από ένα κοινό παρονομαστή, «επί τόπου αυτοστέγασης για όλους».
«Απόλυτη επιτυχία εσημείωσε η χθεσινή απεργία των καταστηματαρχών της Δραπετσώνας και ο οικισμός παρουσίαζε όψη ημέρας αργίας. Εκτός από τα αρτοποιεία που ήταν ανοιχτά μέχρι τις 10 το πρωί, κανένα άλλο κατάστημα δεν άνοιξε. Οι επαγγελματίαι με την ενθουσιώδη συμπαράσταση των κατοίκων διεδήλωσαν την πλήρη αντίθεση των παραπηγματούχων στο κυβερνητικό σχέδιο για το πέταγμα στο δρόμο 1500 οικογενειών.

Επίσης διετράνωσαν την απόφαση τους να συνεχίσουν τον αγώνα για την αυτοστέγαση τους και για τη λήψη μέτρων υπέρ των υπό έξωση καταστηματαρχών.

Στον αγώνα αυτόν είχαν την συμπαράσταση και των επαγγελματιών των γύρω συνοικιών. Στην απεργία έλαβαν μέρος και οι καταστηματάρχαι των Ποντιακών και της οδού Κανελοπούλου, κεντρικής αρτηρίας του συνοικισμού, οι οποίοι επειδή έχουν πάρει τα παραχωρητήρια των έχουν ήδη αναγείρει μόνιμες οικοδομές προ ετών….»(Αυγή 12/8/60)

Η κυβέρνηση θορυβημένη άρχισε να βιάζεται και έστειλε στην αστυνομία κατάλογο με τα ονόματα των πρώτων 499 παραπηγματούχων, που έπρεπε να εγκαταλείψουν τις παράγκες τους μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου για να κατεδαφιστεί ο Συνοικισμός(Περιοχή Αγ. Φανουρίου).

«Στους αγανακτισμένους παραπηγματούχους συμπαραστέκονται όλες οι οργανώσεις του συνοικισμού και την Πέμπτη συγκαλείται δημοτικό συμβούλιο με θέμα την έξωση των 1500 οικογενειών». (Αυγή 9/8/1960)

Στις 16/8 η συντονιστική επιτροπή των σωματείων της συνοικίας κάλεσε ευρεία σύσκεψη 40 αντιπροσώπων και αποφάσισαν μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την Κυριακή 21/8 στον Κιν/φο Ολύμπια.

«Ο ενθουσιασμός που κυριάρχησε κατά την σύσκεψη προδικάζει τη μεγαλειώδη επιτυχία της Κυριακής. Εμπρός στην γενική αγανάκτηση οι αρμόδιοι παράγοντες της κυβέρνησης έχουν πανικοβληθεί και προσπαθούν να ματαιώσουν την συγκέντρωση. Αυτή τη στιγμή στη Δραπετσώνα την προσφυγική πολιτική της κυβέρνησης την αποδοκιμάζουν οι δεδηλωμένοι οπαδοί της.

Προχθές Κυριακή συνεδρίασε η τοπική επιτροπή της ΕΡΕ, όπου παρέστησαν και πάρα πολλοί γηγενείς παραπηγματούχοι. Οι αποφάσεις και οι διαπιστώσεις στις οποίες κατέληξαν συμπίπτουν με αυτές των άλλων παραπηγματούχων…..» (Αυγή 17/8/60)

Η συγκέντρωση ήταν καθολική και υπήρξε μεγαλειώδης.

[…]

Στις 7 Σεπτέμβρη επισκέφθηκε τη Δραπετσώνα ο αρχηγός των Φιλελευθέρων Σ. Βενιζέλος, που είχε είδη ταχθεί με δηλώσεις κατά της κυβερνητικής λύσης. Η αστυνομία με τεράστιες δυνάμεις περικύκλωσε το συνοικισμό και τον απομόνωσε για να μην πλησιάσει στον προγραμματισμένο χώρο της ομιλίας. Εν τούτοις ο Βενιζέλος εισήλθε στο συνοικισμό και μίλησε στη γωνία των οδό Δογάνης και Ταπητουργίας Η αστυνομία αρχισε να χτυπα βάναυσα τους συγκεντρωμένους με αποτέλεσμα πολλοι να τραυματισθούν. […]

Μετα από τα παραπάνω γεγονότα η κυβέρνηση θορυβημένη από τη μαζικότητα και το υψηλό φρόνημα των κατοίκων απαγόρευσε τη διοργάνωση συλλαλητηρίου, περιέφερε αστυνομικές ομάδες μεσα στο συνοικισμό και άρχισε να διαμορφώνει χώρο στο καστράκι προκειμένου να εγκαταστήσει λυόμενα για να στεγασθούν πρωσορινά οι πολυμελείς οικογένειες, που δεν εύρισκαν σπίτι για ενοικίαση.

Όμως το μεγαλύτερο μέρος των παραπηγματούχων ηρνείτο να παραδώσει τις παράγκες. Ετσι η κυβέρνηση προετοιμάστηκε για τη μεγάλη έφοδο.

Το πρωί της 14 Νοέμβρη δό8ηκε η αποφασιστική μάχη, η μάχη της παράγκας.
«Τον συνοικισμό απέκλεισαν από τις 7.15 το πρωϊ ισχυρότατες αστυνομικές δυνάμεις με επικεφαλείς τους διοικητές αστυνομίας και ασφαλείας κκ Κοντογιώργο και Ταβουλάρη. Επίσης παρίστστο ο αντιεισαγγελεύς κ Πετρόπουλος.

Με ράχη την κεντρική οδό Κανελλοπουλου, 1000 περίπου αστυνομικά όργανα σχημάτισαν μια τεράστια βεντάλια και απέκοψαν από τον υπόλοιπο κόσμο το τμήμα του συνοικισμού όπου θα εγίνοντο οι εξώσεις των προσφυγικών οικογενειών και οι κατεδαφίσεις των παραπηγμάτων τους. Οι αστυνομικοί είχαν ακροβολισθεί γύρω και μέσα στο αποκλεισμένο τμήμα (δυτικά του σταθμού Λαρίσης - Αγ.Δημητρίου, Κανελλοπούλου, Δογάνης και Αγ. Φανουρίου). Δεν υπήρχε σημείο στο οποίο να μην ευρίσκοντο δεκάδες αστυφυλάκων, ενώ αυτοκίνητα με ραδιοτηλέφωνα έπαιρναν συνεχώς διαταγές.

Η αστυνομία κράτησε για πολλή ώρα τους παραπηγματουχους κλεισμένους στα σπίτια τους και δεν τους επέτρεπε να εξέλθουν οιίτε και για τα κοινόχρηστα αποχωρητήρια.

Μετά τις 8 έκανε την εμφάνισί του το συνεργείο κατεδαφίσεως, συνοδευόμενο από δεκάδες αστυφύλακες. Μόλις όμως άρχισε το έργο της κατεδάφισης καμμιά δύναμη δεν μπόρεσε να συγκροτήσει τους παραπηγματούχους.

Οι γυναίκες ιδιαίτερα ξεχύθηκαν στους δρόμους και έτρεξαν να βοηθήσουν τους πρόσφυγες, που άρχισαν να εξώνουν οι αστυνομικοί. Πολλές άρπαξαν πέτρες και ξύλα, αλλά η πάλη ήταν άνιση. Με τα πρώτα επεισόδια εμφανίστηκαν και νέες ενισχύσεις και ενώ εμαίνοντο οι συμπλοκές κατεδαφίστηκαν τέσσερα παραπήγματα εκ των οποίων το πρώτο ήταν της οικογένειας της μνηστής του κ. Κοντόπουλου.

Ιδιαίτερη σφοδρότητα έλαβε η πάλη κατά την κατεδάφιση του παραπήγματος Μωυσιάδου. Οι αστυνομικοί απωθούσαν, κτυπούσαν και έβριζαν τις γυναίκες.

Στα επεισόδια πρωτοστατούσε ο ίδιος ο διοικητής του τμήματος Δραπετσώνας κ. Τσάλτας. Οι τραυματιοθείσες γυναίκες έφθασαν τις 20 περίπου από τις οποίες 8 είναι σοβαρώτερα. Πολλές φέρουν μώλωπες ή υπέστησαν νευρική κρίσι και ελιποθύμησαν.

Μόλις οι παραπηγματούχοι απέκτησαν μια ευχέρεια κινήσεων έσπέυσαν προς τα λίγα τηλέφωνα που υπάρχουν στο συνοικισμό και άρχισαν να απευθύνουν τηλεφωνικές εκκλήσεις για βοήθεια προς κάθε κατεύθυνσι.

Πράγματι λίγη ώρα μετά κατέφθασαν πολιτευτές και βουλευτές της αντιπολιτεύσεως και μεταξύ άλλων η δις Ελένη Μπενά, οι κ.κ. Καρακσυ- λουξής, Αράπης, Παϊνέζης, Βουλόδημος κ.α. Επί αρκετή ώρα οι αστυνο­μικοί δεν επέτρεπαν στους βουλευτές να εισέλθουν στην αποκλεισμένη περιοχή και παράλληλα συνέλαβαν φωτογράφους και τους κατέσχον τα φιλμς.

Οι βουλευτές επικοινώνησαν με τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ Κιουσόπουλο και τον προϊστάμενο της εισαγγελίας Πειραιώς κ Ευγενικό από τους οποίους ζήτησαν να σταματήσουν οι παράνομες εξώσεις, διότι είχαν εκδοθείβάσει της 11/60 ΠΥΣ η οποία δεν έχει εισέτι κυρωθεί από τη βουλή. Οι δύο εισαγγελείς μετά από συζήτηση παρεδέχθησαν την άποψι και ο κ. Ευγενικός διέταξε την αναστολή των εξώσεων. Η διαταγή του ·όμως όλως περιέργως έφθασε στους αστυνομικούς με αρκετή καθυστέρηση.

Ενώ δηλαδή οι πρόσφυγες το είχαν πληροφορηθεί οι αστυνομικοί την αγνοούσαν και συνέχιζαν τις κατεδαφίσεις.

Με την αναστολή των εξώσεων όλος ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρό­μους με φωνές χαράς.

Οι αστυνομικές δυνάμεις συμπτύχθηκαν αμέσως και αποσύρθηκαν σε διάφορα σημεία υπό τις αποδοκιμασίες του πλήθους. Στο μεταξύ εισήλθαν στο συνοικισμό οι βουλευτές, ο δήμαρχος Δραπετσώνας κ Κοσκινάς με πολλούς δημοτικούς συμβούλους, καθώς και αντιπροσωπεία της Ε.Ε. του Συνεδρίου Προσφύγων και της Ομοσπονδίας με επικεφαλής τους κκ Τζιτζή, Χατζήμπεη και Μιχαλόπσυλο.

Οι πρόσφυγες κατήγγειλαν τις τρομοκρατικές ενέργειες της αστυνομίας καθώς και επίσης ότι τις τραυματισμένες γυναίκες δεν τις εδέχοντο τα νοσοκομεία μόλις εγίνετο γνωστό ότι προήρχοντο από τη Δραπετσώνα.

Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για όλα αυτά οι πρόσφυγες ύψωσαν μαύρες σημαίες. Οι γυναίκες ανέσυραν από τα μπαούλα τους τα μαύρα τσεμπέρια, εξοικονόμησαν κοντάρια και μια πολυπληθής ομάδα με τις αυτοσχέδιες αυτές σημαίες ξεκίνησαν πορεία προς το υπουργείο Προνοίας Πειραιώς.

Βγήκαν από το συνοικισμό και έφθασαν μέχρι τον Ηλεκτρικό Σταθμό, όπου διελύθησαν από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις.

Οι εκπρόσωποι των προσφύγων Κοντόπουλος, Μιχαλόπουλος, Χονδροματίδης φεύγοντας από τον συνοικισμό μετέβησαν στο εισαγγελέα κ Ευγενικό και του εζήτησαν να επιτρέψει την ανοικοδόμησι των κατεδαφισθέντων σπιτιών. Ο εισαγγελέας συμφώνησε και οι εκπρόσωποι των προσφύγων επανήλθαν στο συνοικισμό και ανακοίνωσαν τη διαταγή συστήνοντας να βοηθήσουν όλοι για να ξαναχτιστούν τα παραπήγματα.

Αμέσως δεκάδες πρόσφυγες έτρεξαν να βοηθήσουν. Όμως ξαφνικά εμφανίστηκε ισχυρή αστυνομική δύναμη υπό τον κ Τσάλτα και επεχείρησε να εμποδίσει τις εργασίες. Απειλήθηκαν νέα επεισόδια τα οποία τελικά3ς απεφεύχθησαν, αφού διευκρινίσθη τηλεφωνικώς η σχετική εντολή του κ Ευγενικού. Από τα τέσσερα σπίτια ανοικοδομήθηκαν τα παραπήγματα της Κορνηλίας Μωυσιάδσυ, της Μπέμπας Τσαρόγλου και της Χριστίνας Λόκου.». […]
(Αυγή, Έθνος, Ανεξάρτητος Τύπος, Νέα, Ελευθερία, Ακρόπολις)

Το ξέσπασμα ενάντια στη βία, αλλά και το πείσμα για τη διεκδίκηση μιας προοπτικής κόντρα στον οικοπολιτιστικό σωβινισμό της κυβέρνησης, για μια λύση σύμφωνη με τους πόθους και την αισθητική των ανθρώπων της Δραπετσώνας, αφηνε εκπληκτη την κοινή γνώμη.
Μόλις βρήκε διέξοδο, το χρόνιο αίσθημα της αδικίας και της καταπίεσης, παρέσυρε τους εργολάβους και τους αυτόκλητους πολιτισμικούς κηδεμόνες , που θέλησαν να
φυλακίσουν το όνειρο και τη φωτεινή, πολύχρωμη ψυχή τους.

 Μίκης Θεοδωράκης (για τη σύνδεση της "Δραπετσώνας"):
"Θυμάμαι, πήγαινα προς την "Κολούμπια" για ηχογράφηση, όταν μου ήρθε ξαφνικά η μελωδία. Φρέναρα αμέσως μπροστά στο “Καλουτά" για να σημειώσω στο πεντάγραμμο τη μουσική. 0 αδελφός μου ο Γιάννης, δημοσιογράφος στην "Αυγή”, μου είχε μιλήσει για τον αγώνα που έκαναν οι πρόσφυγες να σώσουν τις παράγκες τους στη Δραπετσώνα. Τηλεφώνησα στο Λειβαδίτη το ίδιο απόγευμα για να του παίξω στο πιάνο τη μελωδία και εκείνος έγραψε τους στίχους.Σε μια βδομάδα το ηχογράφησα με το Μπιθικώτση". (“Καθημερινή 9/11/97).


Μετά τα γεγονότα, ο νομάρχης Αττικής επέβαλε τρίμηνη αργία στο δήμαρχο της Δραπετσώνας.
Ή αυτοστέγαση σήμαινε για τους Δραπετσωνίτες την πιο λογική και πιο οικεία διαδικασία...
Το αίτημα πάντως των κατοίκων της Δραπετσώνας του 1960 είχε να κάνει περισσότερο με πολιτισμικές και πολιτικές επιλογές και πολύ λιγότερο με άμεσα οικονομικές.
Πολιτισμικές γιατί αφορούσε τη μέθοδο που οι ίδιοι είχαν οικειοποιηθεί επί μισό αιώνα μέσα από τις πιο αντίξοες συνθήκες και μέσα από τη συνεχή σύγκρουση στον τρόπο ζωής τους.
O γραφειοκρατικός χαρακτήρας και η έλλειψη προγραμμάτων, η απάθεια για τα προβλήματα των χαμηλών στρωμάτων και η "σκληρή” αντιμετώπισή τους, η μόνιμη αποτυχία των πλάνων φτιάχναν ένα πρόσωπο κεντρικής εξουσίας εντελώς αφερέγγυο.

Aπό την άλλη ο κόσμος της Δραπετσώνας από τον μεσοπόλεμο κιόλας, αλλά ιδιαίτερα μετά τον εμφύλιο είχε πια ξεκάθαρα τοποθετηθεί στο άλλο στρατόπεδο."
(Ν. Μπελαβίλα. Διάλεξη 7/7/84).

Η κυβέρνηση βέβαια δεν υποχωρούσε, γιατί προφανώς δεν στόχευε μόνο να λύσει το στεγαστικό, αλλά να κάνει την πολιτική της πάνω στο συνοικισμό. Μια πολιτική αλλοίωσης των χαρακτηριστικών του.

Έτσι το Νοέμβρη του 1962 με ρυθμό χελώνας, άρχισε τη κατασκευή 120 διαμερισμάτων σε 9 τετραόροφες πολυκατοικίες. Κωλυσιεργώντας έπαιρνε την εκδίκησή της από τις 3371 παραπηγματούχες οικογένειες της Δραπετσώνας που τους έκθετε την επιλογή. Γιατί κανείς βέβαια δεν ισχυρίστηκε, πως οι παράγκες τους ήταν ότι καλύτερο.

Παράλληλα απαλλοτριώθηκε η παραγκούχα περιοχή (ΦΕΚ 106.22.8.62) για να αποδο8εί στο δημόσιο, ώστε αυτό να αποκαταστήσει τους δικαιούχους κατά το δοκούν. Δηλαδή των δικών του πολιτικών και πολιτισμικών επιλογών.

Οι κάτοικοι της Δραπετσώνας κατάγγειλαν πως η κυβέρνηση επιδίωκε ναεξοικονομήσει χώρους για λογαριασμό του Μποδοσάκη του ΟΛΠ και των ΣΕΚ.
Και πράγματι, στις 5/3/63 ο ΟΛΠ συνέταξε κτηματολογικό πίνακα γιααπαλλοτρίωση υπέρ αυτού 12.066, 5 στρεμ. και τα ακίνητα του Καστρακίου. Αλλά μετά τη βίαιη ισοπέδωση του συνοικισμού το 1967 και την πολιτική και νομική ασυδοσία της δικτατορίας δεν χρειάστηκε ούτε αυτή.

Η αλλαγή της πολιτικής κατάστασης και η άνοδο της Ένωσης Κέντρου έκαναν το αίτημα της στεγαστικής αποκατάστασης όλων ανεξαιρέτως των παραπηγματούχων, αναντίρρητο, αλλά διαιρεμένο σε αυτούς που ζητούσαν αυτοστέγαση και σε εκείνους που συμβιβάζονταν μ ένα μικτό επιλεκτικό σύστημα, δηλαδή αυτοστέγαση για τις προσφυγικές ρίζες και πολυκατοικίες για τους παραφυάδες και γηγενείς.

Στους τελευταίους είχε προσχωρήσει και η Δημοτική Αρχή, ενώ στους πρώτους ανήκε το κίνημα της Αναγέννησης , που ίδρυσε, για τη διεκδίκηση μαζικότατο προσφυγικό σύλλογο.

Όμως μετά την επιβολή της δικτατορίας ο δρόμος πολιτικά στρώθηκε και η Δραπε­τσώνα κουράστηκε. Έτσι υποτάχτηκε και συν­θηκολόγησε στις όποιες γνωστές επιλογές.
Από το μπλογκ: http://olaeinedromos.blogspot.gr

ΔΗΚΕΠΑ: Προφάσεις εν αμαρτίαις... της Μαρίας Καραφέρη

 Έχουν παρέλθει λίγες μόλις ημέρες από την διήμερη αναστολή λειτουργίας των Δήμων μετά από απόφαση του έκτακτου συνεδρίου της ΚΕΔΕ, λόγω της πρόθεσης περαιτέρω περικοπής των Κεντρικών Αυτοτελών της Πόρων σε ποσοστό της τάξης του 30%. Είναι άλλωστε γνωστή η μείωση των πόρων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για λειτουργικές δαπάνες (ΚΑΠ) κατά 60% και της επιχορήγησης για επενδύσεις (ΣΑΤΑ) κατά 55% κατά την τελευταία τριετία.
Το μέγεθος των περικοπών είναι τέτοιο που το ψήφισμα της ΚΕΔΕ χαρακτηριστικά αναφέρει ότι, «αν οι μειώσεις που εφαρμόστηκαν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση εφαρμόζονταν στο σύνολο της Κεντρικής Κυβέρνησης, η χώρα θα παρουσίαζε ήδη πρωτογενή πλεονάσματα και δεν θα υπήρχε ανάγκη για την εφαρμογή πρόσθετων επώδυνων μέτρων». 

Μέσα σε αυτό το πραγματικά ασφυκτικό πλαίσιο πολλοί δήμοι παλεύουν να αποφύγουν την κατάρρευση της λειτουργίας τους και αντιστέκονται στην κατάλυση του κοινωνικού τους ρόλου.
Φωτεινό παράδειγμα ο Δήμος Αθηναίων, αναφορικά με τις δημοσυντήρητες επιχειρήσεις του οποίου είδαν το φως της δημοσιότητας οικονομικά δεδομένα, που καταδεικνύουν εξοικονόμηση πόρων σε ποσοστό 65%. Ειδικότερα, οι ετήσιες επιχορηγήσεις των δημοσυντήρητων επιχειρήσεων του Δήμου Αθηναίων το 2010 ανήλθαν σε 97.396.994,17 ευρώ. Το 2011 μειώθηκαν σε 74.840.108,05 ευρώ και το 2012 θα περιοριστούν σε 35.530.000 ευρώ. Η δε εξοικονόμηση αυτή, είναι απότοκο νοικοκυρέματος και χρηστής διαχείρισης από τη νέα δημοτική αρχή, ενώ δεν συνδέεται με υποβάθμιση του παρεχόμενου στους δημότες έργου.
Αυτή είναι η μια όψη του νομίσματος.
Στην άλλη όψη βρίσκονται οι δήμοι, που αρνούμενοι να συναισθανθούν την αδήριτη οικονομική πραγματικότητα, συνεχίζουν την διαχείριση των οικονομικών τους με αδιαφάνεια, κατασπατάληση και με παντελή έλλειψη σχεδιασμού και προτεραιοτήτων.
Η αναγωγή του παραδείγματος των δημοτικών επιχειρήσεων του δήμου της Αθήνας στα καθ’ ημάς υπογραμμίζει τις ευθύνες της διοίκησης του δήμου μας για την σημερινή κατάσταση της ΔΗΚΕΠΑ, ενώ είναι παντελώς άγνωστη η κατάσταση στο σκοτεινής λειτουργίας ΚΕΚ.
Το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι της δημοτικής επιχείρησης είναι επί ένα έτος απλήρωτοι δεν είναι άφευκτο επακόλουθο της υποχρηματοδότησης των ΟΤΑ, αλλά αποτέλεσμα αποδεδειγμένα κακής διαχείρισης και έλλειψης πολιτικού σχεδιασμού. Διετές, προϋπολογισμός, ακαταχώριστα παραστατικά, ύπαρξη εικονικών τιμολογίων, διαδρομές μαύρου χρήματος σε «εθελοντές» και «ημέτερους», άρνηση επιχορήγησης της επιχείρησης με οποιοδήποτε ποσό επί ένα και πλέον έτος είναι μερικά από τα στοιχεία που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι εν προκειμένω, η μείωση των ΚΑΠ μπορεί μεν να είναι το κερασάκι στην τούρτα, η τούρτα όμως υπήρχε ήδη .
Υπό το πρίσμα αυτό το παράδειγμα του δήμου της Αθήνας αποκτά διττή σημασία. Από τη μια μεριά, υποδεικνύει το μέγεθος της σπατάλης, της κακοδιαχείρισης και της διαφθοράς που δημιούργησε το πελατειακό κράτος στο δημόσιο τομέα και δίνει το ελπιδοφόρο μήνυμα ότι τελικά μπορεί να υπάρξει και εναλλακτικός τρόπος διαχείρισης ακόμα και σε συνθήκες κρίσης. Από την άλλη μεριά, αποκαλύπτει όλους όσους αποπειρώνται, χωρίς ίχνος αυτοκριτικής, να αποκρύψουν την ανεπάρκεια τους πίσω από το πρόσχημα της ανάλγητης κεντρικής διοίκησης. Αποκαλύπτει την ένδεια πολιτικού σχεδίου και οράματος.

Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης: Αυτός ο άγνωστος... της Μαρίας Ηλιοπούλου

Ο νεοσύστατος θεσμός του ‘’ Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης ‘’, εισήχθη για πρώτη φορά στην τοπική αυτοδιοίκηση με τον γνωστό πλέον σε όλους νόμο  ‘’Πρόγραμμα Καλλικράτης ‘’.  Ένας ευρωπαϊκός θεσμός η τύχη του οποίου  είναι αμφίβολη στη σημερινή προβληματική Ελληνική πραγματικότητα, καθώς η λογική θέσπισής του είναι να λειτουργήσει ως θεσμός εσωτερικής διαβούλευσης μεταξύ πολιτών, επιχειρήσεων και Δήμου, για την καταπολέμηση της κακοδιοίκησης, την διασφάλιση της αμεροληψίας των δημοτικών αρχών, την βελτίωση της εξυπηρέτησης των πολιτών και των επιχειρήσεων καθώς και την αποσυμφόρηση του Δημάρχου και των άλλων αιρετών οργάνων του δήμου από τη συσσώρευση αιτημάτων και παραπόνων των πολιτών. Με τον τρόπο αυτό θα αποτρέπονται πρόσθετες διαδικασίες (προσφυγές σε ελεγκτικούς μηχανισμούς και στη δικαιοσύνη), επειδή πολλά προβλήματα κακοδιοίκησης θα επιλύονται  στο πλαίσιο του δήμου, με αποτέλεσμα την εξοικονόμηση διαδικασιών, πόρων, χρόνου και την ελαχιστοποίηση της ταλαιπωρίας των πολιτών. Για το λόγο αυτό, μεταξύ άλλων, ο συμπαραστάτης έχει την υποχρέωση να απαντά εντός 30 ημερών σε ερωτήματα και να συντάσσει ετήσια έκθεση απολογισμού της δημοτικής αρχής καθώς και να μπορεί να διατυπώνει προτάσεις για βελτίωση της διοίκησης.
Ο σημαντικός αυτός  θεσμός υφίσταται και λειτουργεί εδώ και αρκετές δεκαετίες σε πολλές χώρες της Ευρώπης με ενισχυμένες όμως λειτουργίες. Παρεμβαίνει σε κοινωνικά ζητήματα όπως η ανεργία, η ενδοοικογενειακή βία και συντάσσει εκθέσεις για τα   προβλήματα των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων (πολύτεκνοι, παιδιά, πολίτες τρίτης ηλικίας) μένοντας έτσι κοντά στο Δημότη και τα ουσιαστικά προβλήματά του.

Στην χώρα μας ωστόσο, ο θεσμός  του Συμπαραστάτη του Δημότη, όχι απλώς δεν ακολουθεί  τα βήματα των άλλων χωρών της Ευρώπης, αλλά δυστυχώς πέρασε στην αφάνεια καθώς ελάχιστοι δήμοι και περιφέρειες κατάφεραν να εκλέξουν συμπαραστάτη για δύο βασικούς λόγους.

 Καταρχήν, αποτρεπτικός παράγοντας εκλογής προσώπου γι` αυτή τη θέση  είναι ο ίδιος ο νόμος Καλλικράτης ο οποίος απαιτεί για την εκλογή αυξημένη πλειοψηφία των 2/3 του δημοτικού συμβουλίου στη λογική ενός προσώπου κύρους, ευρείας αποδοχής, πολιτικά και κοινωνικά ευαισθητοποιημένου. Ένα πρόσωπο δηλαδή κομματικά αφόρτιστο έτσι ώστε να μπορεί να διοικεί  ανεξάρτητα, αμερόληπτα και αντικειμενικά.. Η διαδικασία αυτή εκλογής είχε ως αποτέλεσμα στους περισσότερους δήμους της χώρας να μην λειτουργεί ο θεσμός, γιατί ο εκάστοτε Δήμαρχος είχε τη λογική εξόφλησης γραμματίων ή δημιουργίας νέων συμμαχιών ή πολιτικής συναλλαγής μεταξύ παρατάξεων, όπως συνέβη και  στον δήμο μας.  Επιπλέον, με τον τρόπο αυτό εκλογής, ανατρέπεται το δημαρχοκεντρικό μοντέλο διοίκησης. Ο δήμαρχος χάνει την αποκλειστική διαχείριση των παραπόνων και των προβλημάτων των πολιτών, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ασκεί μικροπολιτική ρουσφετιών και εκδουλεύσεων στους δημότες.

Ο δεύτερος βασικός λόγος, για την μη αποτελεσματική εφαρμογή του θεσμού ,  είναι η γραφειοκρατία η οποία  έχει δομηθεί γύρω από τους δήμους όλα αυτά τα χρόνια και δεν αντιμετωπίζει τους πολίτες ως συμμάχους αλλά ως αντιπάλους.  Η γραφειοκρατία αντιστρατεύεται  την ύπαρξη ενός τέτοιου θεσμού   του οποίου βασική αρχή είναι η καταπολέμησή της. Ένα σύστημα εξουσίας δεν μπορεί και δεν πρόκειται να συναινέσει εύκολα στη λειτουργία ενός τέτοιου θεσμού απεμπολώντας κομμάτια της εξουσίας του.

Η πρώτη απόπειρα λοιπόν για εφαρμογή του ευρωπαϊκού αυτού θεσμού στην ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση στέφθηκε με απόλυτη αποτυχία  αφού δεν κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών. Δεν κατάφερε στη συνείδησή τους  να διαχωριστεί ο θεσμός από τη Δημοτική Αρχή έτσι ώστε να μπορεί να αποδίδει ευθύνες στη διοίκηση, εάν διαπιστωθούν παρανομίες  σε βάρος  της. Ο θεσμός λοιπόν του Συμπαραστάτη του Δημότη είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί στο πλαίσιο της δημοκρατικής διακυβέρνησης η οποία οδηγεί στην αναβαθμισμένη συμμετοχή του πολίτη, στη διαφανή άσκηση της εξουσίας και στην υποχρεωτική λογοδοσία όπου ασκείται δημόσια εξουσία.

 Αξίζει λοιπόν να επιμείνουμε και να προσπαθήσουμε για την καθιέρωση και τη λειτουργία ενός θεσμού που μπορεί να προσφέρει πραγματικά στους δημότες και στις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες.
Ας αναζητήσουμε και ας προωθήσουμε λύσεις  στα προβλήματα που ταλανίζουν την πόλη μας.
Ας φανταστούμε  μια αλλιώτικη πόλη. 

Η ΔΗΜ.ΑΡ. απέσυρε την στήριξη της στην διοίκηση του δημάρχου Λουκά Τζανή.

 "Κατα την χθεσινοβραδινή συνέλευση της Π.Ο. της ΔΗΜΑΡ Κερατσινίου - Δραπετσώνας που έγινε στην αίθουσα του Δημ. Συμβ. στο πρώην Δημαρχείο Δραπετσώνας, η οργάνωση με ομόφωνη απόφαση της, απέσυρε την στήριξη του κόμματος στον νυν Δήμαρχο της πόλης Λουκά Τζανή και την παραπαίουσα Δημοτική του αρχή."

Σχόλιο του Μανόλη Γλαμπεδάκη
 
Η άποψη μου.

Είκοσι μήνες μετά την ανάληψη της διοίκησης του δήμου από την παράταξη «καλημέρα» του Λουκά Τζανή, οι διαπιστώσεις είναι αρνητικές.
Ο μόνος μη κομματικός συνδυασμός των εκλογών του 2010 συγκέντρωσε ελπίδες αλλαγής νοοτροπίας, είχε το πλεονέκτημα του νεοεμφανιζόμενου την στιγμή που είχαμε μπει στην οικονομική κρίση, και παράλληλα με τις ελπίδες του κόσμου, συγκέντρωσε γύρω του και ελπιδοφόρους υποψήφιους, οι πιο πολλοί πρωτοεμφανιζόμενοι στην πολιτική σκηνή του τόπου, που ξεπέρασαν μεν τις κομματικές αγκυλώσεις και επετηρίδες, προσέκρουσαν όμως στην έλλειψη οποιουδήποτε ιδεολογικού μορφώματος, όπως αποδείχτηκε στην συνέχεια.
Το όνειρο μια καλύτερης πόλης δεν οδήγησε σε κανένα προγραμματισμό, σε καμιά ιδεολογική αναφορά, δεν περιβλήθηκε στην πορεία από κανένα ιδεολογικό περίγραμμα, έτσι μετατράπηκε σε όνειρο θερινής νυκτός.
Καλώς ή κακώς, ο νόμος του Καλλικράτη, ορίζει κάποιες διαδικασίες που κατά την γνώμη του δημιουργού υπουργού, θα βοηθούσαν την λειτουργία της κάθε δημοτικής αρχής, η έλλειψη όμως οποιουδήποτε διαλόγου τον μετέτρεψε σε ένα γραφειοκρατικό μόρφωμα.
Καλώς ή κακώς, ολόκληρη η πατρίδα μας στροβιλίζεται στον στρόβιλο των μνημονίων, στον στρόβιλο της αποτυχίας, στον στρόβιλο της αρπαχτής που καθιέρωσαν τα δυο κόμματα που κυβέρνησαν την χώρα από την μεταπολίτευση και δω.
Η δράση της διοίκησης σήμερα, έρχεται να ανατρέψει κάθε συναίσθημα αισιοδοξίας, ότι η δημοτική αρχή μπορεί ή έστω πρέπει, να απασχοληθεί με την ανατροπή της άθλιας λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης κατά το παρελθόν, μιας λειτουργίας που την κρατά σταθερά πρώτη στον κατάλογο διαφθοράς του επιθεωρητή δημόσιας διοίκησης, (του μόνου σοβαρού ίσως θεσμού που αξίζει να εμπιστευτεί ένας πολίτης) όπως θα ήθελε και ο Καλλικράτης
Είτε σε εφαρμογή του νόμου, είτε με παράκαμψη του νόμου, ένα πνεύμα ανατροπής του παρελθόντος δεν υφίσταται σε καμιά απόφαση, επομένως και πρόθεση, της δημοτικής αρχής. Η δημοτική αρχή παραμένει σε μια ακολουθία απλής διαχείρισης, όπου το κάθε καθημερινό πρόβλημα, μετατρέπεται σε μέγιστο υπαρξιακό πρόβλημα, και η αντιμετώπιση του μεταφράζεται σε πολιτική νίκη.
Η δράση της διοίκησης σήμερα, έρχεται να ανατρέψει κάθε ελπίδα, ότι η εφαρμογή σκληρών κεντρικών πολιτικών σχεδιασμών μπορεί να τύχει μιας στοιχειώδους διαχείρισης, μιας κατευθυνόμενης οικονομίας που να εξυπηρετεί τις βασικές ανάγκες των δημοτών.
Χάθηκαν πολλά χρήματα (με μέτρο την σημερινή έλλειψη τους και όχι τον πακτωλό των περασμένων χρόνων) σε άχρηστες εκδηλώσεις κατά το 2011 από την επιχείρηση πολιτισμού, χάνονται πολλά χρήματα (λίγα- αλλά πολλές φορές) στις πολιτιστικές εκδηλώσεις που κάθε πικραμένος θέλει να πραγματοποιήσει, χάνονται πολλά χρήματα (λίγα, πολλές φορές) στην ιδιότυπη οικονομική ενίσχυση προς αναξιοπαθούντες.
Πέραν αυτού, η κακή έως ύποπτη διαχείριση των εταιρειών του δήμου, οι οποίες συνενώθηκαν σε μια τον Ιούλιο του 2011, την ΔΗΚΕΠΑ, από προβεβλημένα στελέχη της παράταξης, δημιουργεί συνειρμούς που κανείς από μας δεν θα ευχόταν ούτε στον αντίπαλο του.
Ταυτόχρονα, λύσεις που θα εξοικονομούσαν χρήματα, όπως ορθολογική διαχείριση του προσωπικού, τοποθέτηση και σύνδεση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα δημόσια κτίρια, ενώ υπάρχουν στις σκέψεις, απλά δεν προχωρούν.
Μια «διαχείριση φτώχειας» δεν είναι ορατή στην πολιτική της διοίκησης.
Η προτεραιότητα στην διατήρηση των βασικών κοινωνικών, πολιτιστικών και αθλητικών παροχών του δήμου προς τους δημότες, υποσκάπτεται σταθερά και μόνιμα, τόσο από την αδυναμία επιλογής της ορθολογικής πολιτικής, όσο και από την αντίληψη ότι ένα μεγάλο έργο, μια μεγάλη εκδήλωση μια «φιλανθρωπία» αρκεί για να καλύψει τις υποχρεώσεις. 
Αυτή η απογοητευτική εικόνα και το χαμηλό πολιτικό υπόβαθρο των στελεχών της διοίκησης, είναι εύκολο να δημιουργεί προστριβές και αντιπαλότητες, όταν ο καθένας διαισθάνεται κινδύνους στην εξουσία που ασκεί στο μικρόκοσμο του.
Η σκοπιμότητα των προθέσεων είναι δύσκολο να ξεχωρίσει από την αγνότητα και το αποτέλεσμα είναι μια σούπα ενεργειών, απόψεων, αντιλήψεων και ιδεοληψιών που συνθλίβει όλο το πολιτικό προσωπικό της δημοτικής παράταξης και η πολιτική επιβίωση στηρίζεται σε ανεξάρτητες ενέργειες του καθενός, σε συνέχεια ή σε αντίθεση με τις ενέργειες κάποιου άλλου.
Δυστυχώς, οι πολιτικές επιθυμίες του καλημέρα ως συλλογικότητας που κάποτε ξεκίνησε την πορεία της και διευρύνθηκε από πολλούς σαν εμάς δεν έχουν πρόσφορο έδαφος παραγωγικότητας, γιατί φάνηκε ότι δεν είναι αποδεκτές απόψεις που συλλογικά θα μπορούσαν να καλλιεργήσουν το υπέδαφος.
Δυστυχώς, αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται στον ορίζοντα εναλλακτική λύση που να διακινεί μια προοδευτική πρόταση διαχείρισης του δήμου, με νέες, σύγχρονες αντιλήψεις περί προοδευτικότητας -γιατί ότι έχουμε ταυτίσει με αυτή την έννοια έχει καταρρεύσει- που να προτείνει ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων στην δομή και τον τρόπο λειτουργίας του δήμου ώστε και τις θέσεις εργασίας να προστατεύσει και την παραγωγικότητα να εξασφαλίσει και την προσφορά ουσιαστικού έργου στους δημότες να προωθήσει.
Με γνώμονα ότι στις προτεινόμενες λύσεις, ό,τι αφορά λίγους είναι λαϊκιστικό, ό,τι αφορά πολλούς είναι λαϊκό.
Χρειαζόμαστε μια νέα διοίκηση με ανθρώπους που να μπορούν να περιγράψουν το μοντέλο διοίκησης που θα εφαρμόσουν, χωρίς φαμφάρες και καφενειακές μεγαλοστομίες
Χρειαζόμαστε ανθρώπους που να έχουν όραμα για την καθημερινή εξυπηρέτηση των πολιτών, και κυρίως άποψη για το πώς θα την εφαρμόσουν.
Τα μεγάλα λόγια, «εγώ θα τους βάλλω να δουλεύουν» δεν πιάνουν πια χώρο στ’ αυτιά μας.
Τα μεγάλα λόγια «εγώ θα βρω τρόπο να κάνω προσλήψεις»,
«εγώ θα μονιμοποιήσω όλους τους εργαζόμενους»,
εγώ έτσι εγώ αλλιώς, ανήκουν σε μια πολιτική γενιά που έδωσε τις εξετάσεις της και απέτυχε ολοσχερώς.
Ζήσαμε το μοντέλο της απλόχερης πολιτικής διαχείρισης που απέτυχε και την πληρώνουμε.
Ζούμε το μοντέλο του «ότι κάτσει», του «βλέποντας και κάνοντας», που καταρρέει με εκπληκτικά ταχύ ρυθμό.
Απομένει να καταμετρηθεί ο πολιτικός όγκος του κενού ανάμεσα στα δυο μοντέλα για να εφαρμόσουμε ένα νέο, όπου η ευσυνειδησία της διοίκησης θα τοποθετεί στο κέντρο του ενδιαφέροντος της, τις ανάγκες των πολιτών και όχι την εξυπηρέτηση των φίλων, όση ανάγκη κι αν έχουν.
Και όπως εμείς οι πολίτες αλλάζουμε τους τρόπους ζωής, συμπεριφοράς και προτεραιοτήτων μας, έτσι επιβάλλεται όσοι από το παλαιό πολιτικό προσωπικό μπορέσουν να ακολουθήσουν την νέα ζωή μας, να προσαρμοστούν και να βοηθήσουν. Μας το χρωστούν.